زینت کردن مسجدبراساس روایات، آن‌چه اهمیت دارد، آبادی معنوی مساجد است و نه تزئین ظاهر آن. البته آن‌گونه هم مخروبه نباشد که با شأن و جایگاه مسجد سازگاری نداشته باشد. ۱ - مسجد محل عبادتمسجد محل عبادت، ذکر، دعا و مناجات با خداوند متعال است و حضور در آن از نظر فقهی احکام تکلیفی مختلفی دارد که به بعضی از آن‌ها اشاره می‌شود. ۱.۱ - نمازخواندن در مسجدامام خمینی در این باره می‌فرماید: «خواندن نماز در مساجد، مستحب است، بلکه بدون عذر - مانند باران - در مسجد حضور نیافتن مخصوصاً برای همسایه مسجد مکروه است، حتی در حدیث آمده است: برای همسایه مسجد نماز نیست مگر در مسجد. و بافضیلت‌ترین مساجد مسجدالحرام سپس مسجدالنبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) سپس مسجد کوفه و مسجدالاقصی سپس مسجد جامع سپس مسجد قبیله و پس از آن مسجد بازار است. و برای زنان افضل آن است که در اتاق‌هایشان نماز بخوانند و بافضیلت‌تر این است که در اتاق‌اندرونی (پستو) نماز بخوانند، و همچنین خواندن نماز در حرم ائمه (علیهم‌السّلام) خصوصاً حرم شریف امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) و حائر شریف اباعبدالله الحسین (علیه‌السلام) مستحب است.» [۱]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۶۰، کتاب الصلاة، المقدمة الرابعة فی المکان، مسالة۱۷.
۱.۲ - اعتکاف در مسجداعتکاف عبارت است از ماندن در مسجد به‌قصد اینکه با آن بندگی خدا نماید، و لازم نیست نیّت عبادت دیگری غیر از ماندن در مسجد به آن ضمیمه شود، اگرچه احوط (استحبابی) است. و از شرایط اعتکاف آن است که «در یکی از مساجد چهارگانه، مسجدالحرام، مسجدالنبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، مسجد کوفه و مسجد بصره باشد و در غیر این مساجد محل اشکال است، پس در سایر مساجد جامع بنابر احتیاط (واجب) باید به‌قصد رجاء و احتمال مطلوبیّت آورده شود؛ اما در غیر مساجد جامع، مانند مسجد قبیله یا بازار جایز نیست.» [۳]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۳۲۲، کتاب الصوم، خاتمة فی الاعتکاف، القول فی شروطه، الخامس.
۱.۳ - حکم فقهی زینت مسجد با طلابنابر احتیاط واجب مسجد را به طلا نباید زینت نمایند و همچنین نباید صورت چیزهایی که مثل انسان و حیوان روح دارد در مسجد نقش کنند. و نقاشی چیزهایی که روح ندارد، مثل گل‌وبوته مکروه است. ۲ - زینت کردن مساجددر آموزه‌های دینی از اینکه مساجد را شبیه عبادتگاه‌های یهودیان و مسیحیان تزئین کنند، نهی شده است. ۲.۱ - روایتی از رسول خدارسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) در این باره می‌فرماید: «لَا تُزَخْرِفُوا مَسَاجِدَکُمْ کَمَا زَخْرَفْتِ الْیَهُودُ وَ النَّصَارَی بیَعَهُمْ»؛ «زینت نکنید مسجدهایتان را، آن‌گونه که یهودیان و مسیحیان عبادتگاه‌های خود را زینت می‌کنند». ۲.۲ - روایتی دیگردر نقل اهل سنت نیز پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) فرمود: «ما ساء عمل قوم قطّ إلّا زخرفوا مساجدهم»؛ [۶]
ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ج۶، ص۵۷، دارالکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون، بیروت، ۱۴۱۹ ق.
«چون عمل گروهی بد شود، مساجد خویش را زینت کنند».۳ - بیان یک نکتهبا نظر به روایاتی که درباره فضیلت مسجد و عبادت در آن و رعایت آداب و... آمده است، در‌می‌یابیم که مسجد مکانی است که آدمی را به آخرت ترغیب کند و از دنیا و زینت‌های آن جدا کند و پرداختن به زینت ظاهری بیش از اندازه با این امر منافات دارد. ۳.۱ - روایتی از امام صادقامام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: سه چیز نزد خداوند شکایت می‌کنند: مسجد خراب که نماز‌گزار ندارد، دانشمندی که در میان نادانان زندگی می‌کند (زیرا از علم او بهره نمی‌برند) و قرآنی که قرائت نمی‌شود و گردوغبار روی آن را گرفته است. ۳.۲ - روایتی از پیامبرو در روایت دیگری پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) فرمود: زمانی فرا رسد در آخرالزمان، که گروهی به مسجد می‌آیند، پس دور هم جمع شوند و کلامشان درباره دنیا و دوستی دنیا است؛ هم‌نشین با اینان نشوید و خداوند نیازی به عبادت آنان ندارد. ۴ - نتیجه بحثبنابراین آن‌چه که از منابع روایی فهمیده می‌شود، آبادی معنوی مساجد است و نه تزئین ظاهر آن. البته آن‌گونه هم مخروبه نباشد که با شأن و جایگاه مسجد سازگاری نداشته باشد. ۵ - پانویس۶ - منبع• پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «زینت کردن مسجد»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۳/۱۸. • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی |